Bộ môn Công nghệ Sinh học - Thực phẩm

Tất cả dư lượng thuốc trừ sâu hữu cơ đều được Quy định bởi Tiêu chuẩn Thực phẩm Úc và New Zealand để đảm bảo chúng an toàn khi tiêu thụ. Ảnh: Shutterstock

Một chuyên gia của UNSW nói “Khi bạn mua thực phẩm hữu cơ, không phải lúc nào bạn cũng nhận được thực phẩm không có thuốc trừ sâu”.
Là người tiêu dùng, chúng ta đã có thông tin để tin rằng thực phẩm hữu cơ không chứa hormone và thuốc trừ sâu. Bước vào bất kỳ siêu thị nào, bạn sẽ tìm thấy sản phẩm tươi sống, thực phẩm đóng hộp, thịt gia cầm và thậm chí cả các sản phẩm vệ sinh cá nhân được dán nhãn 'hữu cơ'.
Nhưng mua sản phẩm hữu cơ thực sự có nghĩa là gì?
Chuyên gia về thực phẩm và sức khỏe, Phó giáo sư Jayashree Arcot, khoa Kỹ thuật Hóa học, UNSW, cho biết các trang trại hữu cơ chỉ được chứng nhận sau khi chúng hoạt động theo nguyên tắc hữu cơ trong ba năm và phải vượt qua quá trình đánh giá và xem xét. 
Giáo sư nói rằng người tiêu dùng biết thực phẩm hữu cơ nói chung được trồng và chế biến không có hóa chất tổng hợp. Động vật được nuôi mà không có hormone tăng trưởng hoặc kháng sinh theo chế độ ăn 100% hữu cơ. Tuy nhiên, những gì người tiêu dùng nhìn thấy được dán nhãn là thực phẩm trồng theo phương pháp hữu cơ có thể không phải là thực phẩm hữu cơ, trừ khi nó đã được chứng nhận. Trên thị trường, có những loại thuốc trừ sâu được chấp thuận dùng cho nông nghiệp hữu cơ - những loại thuốc này được cho là có độc tính thấp so với thuốc trừ sâu được sử dụng trong canh tác thông thường. Vì vậy, chỉ vì bạn bán nó dưới dạng hữu cơ, điều đó không thực sự có nghĩa là nó không có thuốc trừ sâu.
Bằng chứng trong đất
Không giống như các phương thức canh tác thông thường, canh tác hữu cơ không sử dụng sự can thiệp của hóa chất tổng hợp. Thay vào đó, nó tập trung vào việc duy trì trạng thái tự nhiên của đất, thường thực hiện các hoạt động như luân canh cây trồng liên quan đến việc thay đổi cây trồng sau mỗi vụ thu hoạch. Phương pháp nông nghiệp truyền thống này duy trì sự đa dạng sinh học của đất. Để cây trồng phát triển tốt trong môi trường hữu cơ, Phó giáo sư Arcot cho biết, đất cần phải trải qua quá trình cố định nitơ và người nông dân có thể đạt được điều này bằng cách trồng các loại cây xung quanh đầu tiên.
Bà nói rằng Các loại cây trồng có hạt, chẳng hạn như bất kỳ loại đậu nào, có hàm lượng nitơ cao nên chúng cung cấp một cách hiệu quả các chất dinh dưỡng cần thiết cho đất. Sau khi thu hoạch, đất được nuôi dưỡng bằng nitơ, và điều này cung cấp dinh dưỡng tự nhiên cho cây trồng tiếp theo phát triển. Tại Úc, mức dư lượng nông sản và hóa chất được phép trong thực phẩm nội địa và nhập khẩu do Tiêu chuẩn Thực phẩm Úc và New Zealand (FSANZ) quy định.
Phó giáo sư Arcot cho biết mặc dù thuốc trừ sâu được sử dụng trong canh tác thông thường, nhưng hàm lượng trong nông sản tươi của chúng ta được coi là an toàn và không đủ cao để gây hại cho sức khỏe của chúng ta. Trái cây và rau của Úc có hàm lượng thuốc trừ sâu rất thấp, thậm chí còn thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu do Cơ quan Bảo vệ Môi trường ở Mỹ quy định.
Người ta đã chứng minh rằng mức độ thuốc trừ sâu được tìm thấy trong sản phẩm chúng ta ăn thực sự thấp hơn hàng trăm lần so với liều lượng nhỏ nhất có thể gây hại cho động vật thí nghiệm.
Vì vậy, mọi người không nên lo lắng nếu họ không mua các sản phẩm hữu cơ.

Người tiêu dùng nên kiểm tra nhãn và nghiên cứu kỹ khi mua sản phẩm hữu cơ để đảm bảo những gì họ mua được chứng nhận phù hợp. Ảnh: Shutterstock

Kiểm tra nhãn
Việc ghi nhãn thực phẩm sẽ giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định sáng suốt, nhưng nó thường có thể khiến họ bối rối hơn nữa.
Tại Úc, không có yêu cầu chứng nhận bắt buộc nào đối với sản phẩm hữu cơ được bán trong nước cho người tiêu dùng. Mặc dù vậy, nhiều doanh nghiệp hữu cơ và nông dân vẫn lựa chọn chứng nhận hữu cơ để nâng cao lòng tin của người tiêu dùng.
Trong khi Bộ Nông nghiệp, Nước và Môi trường chịu trách nhiệm về bất kỳ vấn đề nào liên quan đến các vấn đề chính sách hữu cơ, chứng nhận hữu cơ được sở hữu và quản lý bởi các tổ chức tư nhân được Kiểm tra và An toàn sinh học Úc phê duyệt.
Vậy điều đó để lại cho người tiêu dùng ở đâu?
Theo phó giáo sư Arcot, nhiều sản phẩm có biểu tượng hoặc nhãn để chứng tỏ rằng chúng được chứng nhận hữu cơ nhưng không phải lúc nào cũng vậy. Trừ khi được chứng nhận bởi một trong những tổ chức này, không có cách nào đảm bảo tính xác thực của sản phẩm hữu cơ được bán cho người tiêu dùng. Chúng ta với tư cách là người tiêu dùng, phải phụ thuộc vào việc nghiên cứu trước khi mua.
Bỏ cái cũ, làm cái mới
Nếu một trang trại phi hữu cơ quyết định chuyển đổi sang canh tác hữu cơ, mặc dù họ có thể vượt qua các yêu cầu chứng nhận, vẫn có thể mất nhiều thời gian để đất chuyển đổi, Phải mất nhiều thời gian hơn để chuyển đổi một trang trại thông thường thành một trang trại hữu cơ vì đất sẽ phản ánh các chất phi hữu cơ trong các mảnh đất thông thường trong nhiều năm. 
Ngay cả khi bạn dừng lại ngay hôm nay, điều đó không có nghĩa là cây trồng của bạn sẽ biến thành sản phẩm không thuốc trừ sâu một cách kỳ diệu vào năm sau - những quá trình này có thể mất nhiều năm. Quy trình chứng nhận cần được tiếp tục đánh giá ngay cả sau khi nông dân đáp ứng Tiêu chuẩn Quốc gia về Sản xuất Hữu cơ và Sinh học.
Lợi ích lớn hơn chi phí bỏ ra
Nếu thực phẩm hữu cơ vẫn có thể chứa thuốc trừ sâu, tại sao người tiêu dùng vẫn phải trả phí?
Thực phẩm hữu cơ thường đắt hơn vì canh tác hữu cơ sử dụng nhiều lao động và chi phí đầu vào cao hơn nhiều. Nếu bạn không sử dụng thuốc trừ sâu hoặc thuốc diệt cỏ để xua đuổi sâu bệnh, thì người nông dân cần phải làm mọi thứ theo cách thủ công - điều đó làm tăng chi phí.
Nhưng phó giáo sư Arcot cho biết bất chấp rủi ro thấp mà thuốc trừ sâu gây ra, vẫn có những lý do chính đáng để mua thực phẩm hữu cơ. Một đánh giá gần đây về tác động của việc tiêu thụ thực phẩm hữu cơ đối với sức khỏe cho thấy có thể giảm nguy cơ mắc bệnh dị ứng, thừa cân và béo phì. Nhưng cuối cùng nghiên cứu cũng không có kết quả vì người tiêu dùng thực phẩm hữu cơ thường có lối sống lành mạnh hơn, điều này có thể làm nhiễu bằng chứng.
Tuy nhiên, chúng ta có thể tin rằng người có lợi lớn nhất chính là môi trường của chúng ta. Trong khi nông nghiệp hữu cơ thường có năng suất thấp hơn, nó có lượng khí thải carbon nhỏ hơn so với nông nghiệp thông thường, vốn là nơi thải ra lượng lớn khí nhà kính. Vì vậy, về lâu dài sẽ có những lợi ích về sức khỏe cho con người nếu chúng ta giảm lượng khí thải trong bầu khí quyển của chúng ta.
Tài liệu tham khảo: https://newsroom.unsw.edu.au/news/science-tech/food-thought-are-organic-foods-really-pesticide-free 
TS. Trần Phước Nhật Uyên (Khoa Kỹ thuật - Công nghệ, Trường Đại học Văn Hiến)